Het vak van jongerenwerker bestaat uit het begeleiden, ondersteunen en motiveren van jongeren. Opleidingen hiervoor zijn er zowel op MBO- als HBO-niveau. Deze studies bereiden de studenten voor op een baan in het Social Work in de breedste zin van het woord. Dankzij die breedheid biedt de opleiding een waaier aan beroepsmogelijkheden. Daar staat tegenover dat afgestudeerden vaak nog onvoldoende zijn toegerust voor de zeer specifieke praktijkeisen van het kinder- en jongerenwerk. Binnen de opleidingen wordt hard gewerkt om de aansluiting op het werkveld te verbeteren. Tegelijkertijd ligt hier natuurlijk een belangrijke verantwoordelijkheid bij het werkveld zelf (zie het kader).
De verantwoordelijkheid van het vak
Binnen het kinder- en jongerenwerk bestaat grote behoefte aan goed opgeleide professionele collega’s. De welzijnsorganisaties die het kinder- en jongerenwerk uitvoeren én hun opdrachtgevers hebben in het kader van goed werkgeverschap de verantwoordelijkheid voor het aanbieden van
1) goede stageplaatsen voor studenten; en
2) mogelijkheden voor competentieontwikkeling voor werknemers, bijvoorbeeld in de vorm van vakgerichte cursussen, trainingen en supervisie/intervisie.
Wat?*
Het curriculum van bijvoorbeeld een MBO 4 Sociaal Werk biedt studenten zowel theoretische kennis als praktijkervaring. De lessen behandelen de ontwikkeling van jongeren (met thema’s als ontwikkelingspsychologie en gedragsproblematiek) en maatschappelijke vraagstukken die jongeren raken, zoals schooluitval en werkloosheid. Studenten leren om een vertrouwensband met jongeren op te bouwen, hen te begeleiden bij persoonlijke en sociale uitdagingen en hun zelfredzaamheid te vergroten. Kerncompetenties die ze zich eigen moeten maken om tot jongerenwerkers uit te kunnen groeien zijn:
- Signaleren van problemen en behoeften (denk aan gedragsverandering of sociale problemen).
- Begeleiden en coachen bij persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling (voeren van motivatiegesprekken en andere vaardigheden).
- Netwerken en effectief opereren in samenwerking met scholen, wijkteams, zorgorganisaties en andere professionals.
- Activiteiten organiseren en jongeren daar op een laagdrempelige manier bij betrekken en ondersteunen (sport-, cultuur- en educatieve projecten, die aansluiten bij de leefwereld van jongeren).
Professioneel en up-to-date
De opleiding biedt veel aandacht voor deskundigheidsbevordering. Studenten krijgen (gast)lessen in actuele thema’s zoals pesten, verslaving, en groepsdynamiek. Dat helpt hen om adequaat in te spelen op de moderne uitdagingen van jongeren. Ook ontwikkelen ze communicatieve en sociale vaardigheden die hen in staat stellen om effectief te werken met jongeren in diverse contexten.
Verder speelt reflectie een belangrijke rol in de opleiding. Studenten leren kritisch te kijken naar hun eigen handelen en worden aangemoedigd om voortdurend te reflecteren op hun eigen ontwikkeling als jongerenwerker. Dit helpt hen om beter te worden in hun vak en legt de basis voor een leven lang leren in het sociaal werk.
* Bovenstaande informatie is ontleend aan informatie van het ROC Mondriaan (een grote mbo-opleider met 21 vestigingen in vijf steden) en met hun toestemming hier overgenomen.
Voor wie?
Veel jongeren die kiezen voor een carrière in het jongerenwerk doen dit vanuit een diepe persoonlijke motivatie. Ze hebben bijvoorbeeld zelf veel meegemaakt in hun jeugd, zoals moeilijke thuissituaties, sociale uitdagingen, of problemen op school. Dat geeft hen een blik op de wereld van jongeren die worstelen met vergelijkbare obstakels. Ze weten hoe het voelt om zich onbegrepen of onzeker te voelen, en dat maakt hen bijzonder gevoelig voor de behoeften van jongeren die zij later in hun werk zullen begeleiden. Ook hadden veel van deze studenten zelf ooit een positieve ervaring met een jongerenwerker: een mentor, coach of begeleider die op een cruciaal moment in hun leven steun bood, richting gaf of luisterde. Zo’n rolmodel heeft een blijvende indruk achtergelaten en hen laten zien hoe belangrijk het is dat er iemand is die oprecht om je geeft en helpt om je potentieel te realiseren.
Voor deze jongeren is het werken als jongerenwerker een manier om iets terug te doen voor hun eigen gemeenschap. Ze willen dezelfde impact maken die hun eigen voorbeeldfiguur had en anderen helpen om obstakels te overwinnen, net zoals zij dat zelf hebben gedaan. Hun persoonlijke bagage wordt in die zin een kracht: het stelt hen in staat om op een authentieke, empathische manier jongeren te benaderen en hen te begeleiden naar een betere toekomst
Werkervaring in het veld
Stage vormt een essentieel onderdeel van de opleiding. Studenten lopen onder andere stage bij organisaties die direct met jongeren werken, zoals jongerencentra, buurtteams of welzijnsinstellingen. Hier krijgen ze de kans om hun theoretische kennis toe te passen. En zo hun competentieprofiel steeds beter af te stemmen op wat in de praktijk echt nodig is. Ze
- doen ervaring op in het begeleiden van jongeren, organiseren van activiteiten en het aangaan van vertrouwensrelaties;
- ontwikkelen gevoel voor de dynamiek in de leefwereld van jongeren;
- kunnen kennismaken met verschillende doelgroepen, zoals kwetsbare jongeren of jongeren met gedragsproblemen;
- worden hierbij ondersteund door ervaren professionals, die hen coachen en feedback geven, zodat ze hun praktijkvaardigheden en deskundigheid verder kunnen ontwikkelen.